نقد كتاب «در باب استعداد آدمى‏» بخش دوم

Of Human Potential: An Essay in the Philosophy of Education

اثري از اسرائيل اسكفلر

و اما در مورد كفايت تحليل اسكفلر، وايت اين سؤال‏ را مطرح مى‏كند كه ضابطه و معيار براى اطلاق اصطلاح‏ «استعداد» چيست؟ نخستين مورد طرح اين سؤال هم، بازسازى‏ هاى سه گانه، اسكفلر است: چرا هر سه مفهوم ‏توانايى، گرايش، و قابليت، ذيل عنوان استعداد قرارگرفته‏ اند؟ آيا اين مفاهيم، ناظر به انواعى تحت جنس‏«استعداد» هستند يا ميان آنها مشابهتى برقرار است ازنوعى كه ويتگنشتاين آن را «مشابهت‏ خانوادگى‏» (family-resemblance) ناميد؟ با توجه به اينكه‏ اسكفلر، احتمال دوم را مورد بحث قرار نداده، وايت وجه ‏اول اين سؤال را بررسى مى ‏كند و مى‏گويد ممكن است ما عنصر مشترك ميان سه مفهوم مذكور را در اين سخن ‏اسكفلر جستجو كنيم كه گفته است «ويژگى مشترك‏ مفاهيم مذكور اين است: هر سه به نحوى تفسير شده‏ اند كه‏ آنها با اكتساب خصيصه‏اى ارتباط دارند كه در حال حاضرموجود نيست‏» (ص 63) [ معادل ص 63 كتاب در ترجمه ‏فارسى]. وايت مى ‏گويد اين ويژگى مشترك براى مفاهيم ‏استعداد، يعنى ارتباط داشتن با اكتساب خصيصه ‏اى كه درحال حاضر موجود نيست، ريشه در مفهوم سنتى استعداد دارد كه البته از «اسطوره ‏هاى‏» آن مبرا است. اما به نظر وى، اين ويژگى از دقت كافى برخوردار نيست كه بتواند همچون معيارى براى يافتن يك استعداد بكار گرفته شود. ممكن است امورى با اكتساب خصيصه ‏اى كه در حال‏ حاضر موجود نيست «ارتباط‏» داشته باشند، اما كسى قبول‏ نكند كه آنها را استعداد يا مفاهيم بازسازى شده استعداد بداند، همچون مجبور بودن براى اكتساب خصيصه موردنظر.

نقد كتاب «در باب استعداد آدمى‏» بخش اول

Of Human Potential: An Essay in the Philosophy of Education

اثري از اسرائيل اسكفلر

"نقد حاضر به كتاب در باب استعداد آدمى، تحقيقى در فلسفه تعليم و تربيت نوشته آقاى اسرائيل اسكفلر ناظراست.
اسكفلر از جمله متفكران معاصر در قلمرو فلسفه تعليم وتربيت و چهره‏اى برجسته در ميان بنيانگذاران و مروجان‏سنتتحليلى در اين قلمرو است. از مهمترين آثار اومي توان از «كالبدشكافى تحقيق‏» (1954) (1) و «زبان تعليم ‏و تربيت‏» (1960) (2) نام برد.
كتاب حاضر از آثار متاخر اسكفلر و مضمون اصلى‏ آن، تحليل و بررسى مفهوم «استعداد» است; مفهومى كه ‏در آثار مربوطبه تعليم و تربيت، بسيار مانوس و پراستعمال است چندان كه خود مفهوم تعليم و تربيت، به طورمكرر با تعبير «پرورشاستعدادها» قرين شده است. با اين‏همه، اگر بگوييم مفهوم «استعداد» در تعليم و تربيت وروانشناسى، غرق در هاله اجمالو ابهام است، سخنى به‏ گزاف نگفته‏ ايم.
از نظر اسكفلر، استعمال رايج مفهوم استعداد در متون‏علمى، هنوز كم و بيش نشان از اسطوره‏ هاى ارسطويى ‏دارد كهمتافيزيك وى، زمينه تاريخى و فلسفى اين مفهوم ‏را تشكيل داده است. او ريشه اسطوره‏هايى را كه موردبحث قرار مى ‏دهد، به خصوص در بخشى از متافيزيك ‏ارسطو مى‏ داند كه مربوط به ماهيت آدمى است. اسكفلربر آن است كه در جهانغايتمند و غايتگراى ارسطويى،آدمى نيز موجودى است كه ماهيتى معين و غايتى ‏مشخص دارد و در جريان رويشى مداومو هماهنگ‏ مى‏ تواند صورت تحقق يافته و نهايى خود را بيابد.اسطوره‏ هاى مورد نظر اسكفلر كه مفهوم استعداد رااحاطه‏ كرده‏اند ناشى از چنين ديدگاهى در مورد ماهيت آدمى ‏است. اين اسطوره‏ه اى سه گانه چنين ‏اند: استعدادها ثابتومعين اند، رشدى هماهنگ دارند، و همگى مثبت وخوبند.

Of Human Potential: An Essay in the Philosophy of Education

Israel Scheffler

معرفي كتاب نصيحت نامه امام محمد غزالي

         (همراه با لينك دانلود كتاب)

در میان متفکران اسلامی، هیچ یک به اندازه امام محمد غزالی تألیف و تصنیف نکرده‌ است. گویند تألیف‌ هایش را شمار کردند و بر روزهای عمرش تقسیم نمودند، هر روز چهار جزوه شد و تردیدی در آن نیست که بسیاری از این آثار که اسامی بیشتر آنها در تاریخ نهضت های فکری اسلامی از رودكي تا سهروردي آمده‌ است، منسوب به اوست. می‌گویند تعداد کتابهایی که در طول زمان به وی نسبت داده‌اند شش برابر رقمی است که خود وی دو سال پیش از مرگش در نامه‌ای به سنجر یاد آور شده‌است.

امام محمّد غزّالي مِصداق يكي از نوابغ مغزهاي متفكّر بشر و از جملة عالي‌ترين ائمّه و پيشوايان مُصلِح بزرگ اجتماعي است كه در عين اين‌كه رسماً شافعي مذهب اشعري مسلك شناخته مي‌شُد، از مرحلة تقليد و پيروي از مسالك و نحله‌هاي متفرّق اسلامي از شيعي و سُنّي و شافعي و حنفي و امثال آن گذشته، خود در اصول و فروع دين و اخلاق و معرفة‌الانّفس و علم‌الرّوح دانشمندي محقّق و مجتهدي صاحب رأي و فتوي بود، چندانكه با فكر و عقيدة آزاد مي‌گفت «در شرعيّات مذهب قرآن دارم و در معقولات مذهب برهان و هيچ‌كس را از ائمّه تقليد نمي‌كنم نه شافعي بر من خطّي دارد و نه ابوحنيفه بر من براتي».

نصيحت نامه ويا ای فرزند همان رسالهء پارسی کوچکيست که در همان اوايل به عربی تحت عنوان « ايها الولد» ترجمه شده بود و سپس به همان نام (يعنی ايها الولد) مشهور گشته است.

فلسفه تحلیلی یا فلسفه قاره ای(درگفتگو با دكتر مجيد مددي)

نیاز ما به تقویت فلسفه تحلیلی و فلسفه قاره ای و ترجیح هر یک بر دیگری موضوعی است که خبرگزاری مهر آن را موضوع اقتراح خود قرار داده و نظر برخی نویسندگان، مترجمان و اساتید حوزه فلسفه را در خصوص آن جویا شده است. در ادامه گزارشی از این دیدگاه ها آمده است که می توانید مرور کنید.
دکتر مجید مددی در این خصوص گفته است که فلسفه تحلیلی در جای خودش قابل توجه است و باید به آن توجه کرد ولی این بدان معنی نیست که ما از بصیرت های فلسفه قاره ای محروم شویم. مددی در پاسخ به این سوال که در موقعیت کنونی ما به کدام یک از فلسفه های تحلیلی یا قاره ای بیشتر نیاز داریم؟ گفت: آنچه که در جامعه ما عملاهست فلسفه های تحلیلی است. علت اقبال جامعه ما به فلسفه های تحلیلی این است که در حقیقت فلسفه سیاسی در قالب فلسفه تحلیلی نمی گنجد و فلسفه تحلیلی ارتباطی هم به مسائل سیاسی در جامعه ندارد. یکی از دلایل اقبال جامعه ما به فلسفه تحلیلی این است. این محقق حوزه فلسفه تصریح کرد: فلسفه های قاره ای مسائل جامعه و روابط انسانی را مطرح می کنند. خود من معتقدم به هر صورت که باشد باید اندیشه را اعتلابخشید و دنبال اندیشه ورزی رفت. این نویسنده و مترجم افزود: فلسفه تحلیلی هم در جای خودش قابل توجه است و باید به آن توجه کرد ولی این بدان معنی نیست که ما اندیشه سیاسی را در قالب فلسفه سیاسی کنار بگذاریم. مددی در پاسخ به این سوال که کدام یک از این شاخه ها (فلسفه های تحلیلی یا قاره ای) در ایران بهتر و بیشتر معرفی شده است؟ گفت: در حال حاضر و در چند دهه اخیر به فلسفه های تحلیلی بیشتر توجه شده است. دلیلش هم این است که این فلسفه خنثی تر است. مددی در پاسخ به این سوال که خود شما به کدام یک از فلسفه های تحلیلی یا قاره ای بیشتر علاقه مند هستید؟ گفت: اولا تخصص من فلسفه سیاسی است و در این زمینه زیاد نوشتم و حرف زدم اما واقعیت این است که در چند سال اخیر بیشتر روی فلسفه هنر دارم کار می کنم. کتاب هایی در این زمینه هم نوشتم و در دانشگاه هنر هم تدریس می کنم و این به معنای رد و نفی فلسفه تحلیلی نیست.